De Meelfabriek is een plek met oog voor het verleden, heden én de toekomst, dankzij de grote aandacht voor duurzame maatregelen. Een grote diversiteit aan duurzame maatregelen is verweven door het hele project. In, bovenop en aan de gebouwen, op het maaiveld en onder de grond.
Het hergebruik van de Rijksmonumenten betekent dat veel onderdelen van de gebouwen, zoals de stenen, fundering, betonnen vloeren en daken, stalen gevelkozijnen en andere materialen niet opnieuw geproduceerd, vervoerd en verwerkt hoeven te worden. Dat scheelt aan- en afvoer en productie en daarmee heel veel energie en grondstoffen. Het complex van De Meelfabriek bestaat uit 8 rijksmonumenten. Bij ieder gebouw is gezocht naar wat effectief hergebruikt kan worden.
Materialen en/of onderdelen van de gebouwen blijven zoveel mogelijk behouden of worden hergebruikt. Dat kan variëren van hergebruik van het gehele casco tot heipalen en zware funderingen die al in de grond zitten en waarop dan weer een nieuw gebouw wordt gerealiseerd.
Zo blijven alle dragende casco’s van Molengebouw, Riffellokaal, Silogebouw, Meelpakhuis, Schoonmakerrij en Ketelhuis in takt en worden hergebruikt voor de nieuwe bestemming. Daarnaast blijven de funderingen en paalconstructies van Silo D en silo C grotendeels bewaard om later nieuwe gebouwen zoals de Silotoren en het trappenhuis met liften van het hotel op te zetten.
De originele stalen kozijnen in de monumentale panden worden vrijwel allemaal gerestaureerd en hergebruikt en voorzien van hoogwaardig isolerende beglazing. De houten plafonds in het Molengebouw en Riffellokaal zijn veelal gerestaureerd en vrijwel alle originele deuren, vloeren en interieurelementen van het Directiekantoor en het Poortgebouw zijn in oorspronkelijke staat hersteld en kunnen weer jaren mee. Soms worden onderdelen ingezet op andere plekken of gebruikt ter reparatie of vervanging van verdwenen onderdelen na 30 jaar leegstand.
Door de ontwikkeling van het ontwerp, de technische uitwerking, realisatie en verkoop in één hand te houden is het mogelijk om kopers maatwerk te leveren. Zo krijgen kopers van appartementen maximale vrijheid om de indeling en afwerking naar hun wensen in te vullen. Zo heeft in het Molengebouw en Riffellokaal geen enkele loft dezelfde indeling en daardoor maak je een appartement waar mensen na oplevering geen behoefte hebben om alsnog te verbouwen en dat scheelt weer materiaal en afval.
Om auto’s op maaiveld te beperken wordt er een 3-laagse ondergrondse parkeergarage gerealiseerd welke ruimte biedt aan meer dan 300 auto’s van bezoekers, bewoners en medewerkers van kantoren, winkels, hotel en Spa en Wellness. Het terrein kan hierdoor ruimte bieden voor De Meelfabriek Tuin en sluit daarmee mooi aan bij het Singelpark.
Bij het Meelpakhuis en de Silotoren kiezen we voor de beste optie op gebied van glasisolatie, dit is driedubbelglas ofwel HR+++glas genoemd. Maar ook in de overige gebouwen wordt minimaal HR++ dubbel glas toegepast. Voor de rijksmonumenten zoeken we naar verbetering van de isolatie, binnen de mogelijkheden van de bestaande kozijnen. Hier passen we een hele dunne variant toe met Argongas als isolator, dit is een aanzienlijke verbetering t.o.v. gewoon dubbel glas en zeker t.o.v. het oorspronkelijke enkel glas en laat de details van weleer in takt.
Door goede glasisolatie voorkom je tocht en kou bij de ramen, condens aan de binnenzijde van het raam én je hoort veel minder geluid van buiten. Door de isolatie van temperatuur van buiten naar binnen, maar ook vice versa, bespaar je energie.
Het isoleren van de buitenmuren betekent eigenlijk dat je een extra laag toevoegt aan de oorspronkelijke gevel, waardoor het pand minder warmte verliest op koude dagen en op warme dagen de hitte beter buiten houdt. Bij de rijksmonumenten wordt in het bijzonder gelet op de oorspronkelijke en in de nieuwe situatie ontstane vochthuishouding om te voorkomen dat het door goed isoleren vervolgens vochtig wordt in de constructies en schimmels zouden kunnen ontstaan. Soms wordt aan de buitenzijde geïsoleerd en soms juist de binnenzijde. Het hele betonnen Silogebouw wordt aan de buitenzijde geïsoleerd en zo blijft aan de binnenzijde van de hotelkamers het verleden zichtbaar. De meeste gebouwen worden echter aan de binnenzijde geïsoleerd om de karakteristieke gevels niet aan te tasten.
Bij oude panden kan via een dak veel warmte verloren gaan en op zonnige dagen kan er juist te veel warmte binnenkomen. Voor iedere pand is gezocht naar de beste manier en dat betekent dat de meeste panden boven op het bestaande dak voorzien zijn van een flink pakket isolatie. Alleen het ronde dak van het ketelhuis wordt aan de binnenzijde geïsoleerd om de bijzondere vorm en de aansluiting van het dak op de gevels in takt te houden. Door goede isolatie gaat minder warmte verloren en is minder koeling nodig en dat zorgt voor minder energie verbruik.
Heerlijke warme voeten én lagere energiekosten, dat is het gevolg van goede vloerisolatie. Bij nieuwbouw vanzelfsprekend, maar voor de oude panden is het even zoeken hoe dit het beste te realiseren is. Toch zorgen we bij De Meelfabriek dat dit in ieder pand optimaal is.
Zo worden in Molengebouw, Riffellokaal en Meelpakhuis de vloeren iets verhoogd. Door deze laag worden alle leidingen getrokken, waardoor het originele plafond van de laag eronder bovendien behouden kan blijven voor het optimale monumentale karakter. Deze dikke laag werkt isolerend en bevat bovendien vloerverwarming- en koeling, die gevoed worden door de warme en koude bronnen. Ook hier geldt dat door isolatie minder warmte verloren gaat maar vooral dat de isolatie zorgt voor extra comfort.
Voor een groot deel van de gebouwen bij De Meelfabriek wordt de benodigde warmte of koude uit de bodem gehaald. We hebben daarvoor gesloten bronnenvelden aangelegd met lussen die soms wel tot 200 meter diep de bodem ingaan. Er wordt een vloeistof door de leiding gepompt die verwarmt in het traject naar de diepte en weer omhoog met enkele graden. Als je dit nu continu doet en die paar graden verschil keer op keer benut kun je daar vervolgens water van 40 a 50 graden mee maken. Hiermee kan je prima de vloerverwarming voeden. In de zomer doe je het andersom. De warmte van de vloer die in de vloerverwarmingsslangen zit voer je af naar de bodem en door de koudere bodem krijg je dat water vervolgens afgekoeld terug. Die koude energie geef je af aan de vloer en dan koelt de woning heerlijk af. Ook dit draagt enorm bij aan lagere energiekosten maar natuurlijk ook aan comfort.
De meeste panden in Nederland hebben nog een cv-ketel en radiatoren. De cv-ketel warmt het water dat naar de radiatoren gaat op tot zo’n 70 à 80 graden. In panden die niet zo goed geïsoleerd zijn, is die hoge watertemperatuur nodig om het pand op koude dagen warm te krijgen. Een goed geïsoleerd gebouw – zoals alle panden van De Meelfabriek worden uitgevoerd – kun je ook warm krijgen met een watertemperatuur van zo’n 35 tot 55 graden: dit is de temperatuur die een warmtepomp of een systeem op bodemwarmte leveren. Voorwaarde is wel dat de verwarming voldoende warmte kan afgeven, dit vraagt een groot oppervlak van de afgiftebron. Vloerverwarming is ideaal hierbij, vandaar dat alle woningen van De Meelfabriek hiervan standaard worden voorzien. Daar waar deze mogelijkheid niet (geheel) mogelijk is – zoals in het gerestaureerde Directiekantoor – zijn radiotoren gemonteerd die geschikt zijn voor lage temperatuur verwarming.
Zowel in de gebouwen als op het terrein is gekozen om alle verlichting in LED uit te voeren, waarmee aanzienlijk minder energie verbruikt wordt dan met de traditionele halogeen en tl-verlichting. In de garage wordt de verlichting ook nog naar behoefte en gebruik geschakeld, dat scheelt ook weer veel energie.
Het monitoren van energieverbruik kan de bewustwording stimuleren. De effecten van energiezuinige keuzen komen duidelijk in beeld en werkt als een stimulans voor de gebruikers om duurzame maatregelen te activeren.
Zonnepanelen zetten de energie van de zon om in stroom. Dit ontdekte de Franse natuurkundige Becquerel al In 1839. Deze duurzame energievoorziening wordt tegenwoordig steeds meer ingezet. Voor het opwekken van stroom hebben zonnepanelen niet per se direct zonlicht nodig. Ook op een bewolkte dag levert een zonnecel elektriciteit. De opbrengst wordt wel geoptimaliseerd door zoveel mogelijk zon, daarom is de juiste positie belangrijk. De keuze voor het positioneren wordt bij een rijksmonument echter wel beperkt. Het aangezicht van de panden mag niet verstoord worden door de panelen, dus is plaatsing niet altijd mogelijk. Waar het wel kan worden ze toegepast.
Soms is energiebesparing eenvoudigweg te realiseren door de koelbehoefte te verminderen. Zonwering levert daar een zeer functionele bijdrage aan. Dit zorgt in de zomer voor een prettig binnenklimaat. In de winter kan het ook van invloed zijn op het binnenklimaat door de zonwering als warmtebuffer in te zetten.
Zonnecollectoren op het dak vangen het zonlicht op en gebruiken de energie hiervan om warm water te leveren middels een zonneboiler in de woning. Met zo’n zonneboiler gebruik je ongeveer de helft minder energie voor warm water. Dit maakt het een milieuvriendelijk alternatief voor aardgas, want bij gebruik van zonne-energie komt geen CO2 vrij. In een periode met minder zonlicht wordt dit aangevuld door warm water middels de warmtepomptechniek of met behulp van de bodembronnen.
Speciale ventilatie-units zorgen niet alleen voor de aanvoer van verse lucht en afvoer van vervuilde lucht, maar ook voor de warmteregulering. Als de binnenkomende lucht alvast opwarmt met de warmte van de uitgaande lucht dan behaal je optimale energiebezuiniging en een comfortabel effect.
Soms zijn bodembronnen door het ruimtebeslag niet mogelijk, dan wordt gewerkt met warmtepomptechniek die energie uit de buitenlucht onttrekt en afgeeft aan water. De warmtepompen kunnen zo van laagwaardige-energie warmwater maken van 40 a 50 graden waar je prima de vloerverwarming mee kan voeden. In de zomer kun je ook koud water maken en de vloer koelen. De energiezuinigheid van warmtepompen is in de afgelopen jaren enorm vooruit gegaan en zo zijn ze wel een factor 5 zuiniger dan een traditionele cv ketel. Ook dit draagt enorm bij aan lagere energiekosten en natuurlijk ook aan comfort.
Voor het regenereren van bodemwarmte en het afkoelen van het dak van het penthouse zijn er zogenaamde warmtedaken gecreëerd. Stel je dit voor als een vloerverwarming in het dak. De zon schijnt daarop en verwarmt het water in de slangen, de slangen voeren het water af en zo wordt het dak gekoeld en de energie in het warm water gebruikt om de bodem weer te verwarmen voor in de winterdagen.
We streven naar zo min mogelijk gebruik van energie door energiezuinige oplossingen en minimaliseren van verlies. De energie die we nog wel nodig hebben, halen we zoveel mogelijk uit eigen duurzame bronnen. De eigen opbrengst is echter niet helemaal sluitend. Dit komt onder meer vanwege de beperkte mogelijkheden van het plaatsen van zonnepanelen en –collectoren op rijksmonumenten. De energie die we alsnog moeten inkopen, nemen we af bij een leverancier die deze ook 100% duurzaam opwekt bijvoorbeeld uit wind- of zon-parken.
Door klimaatveranderingen gaan we naar een toekomst met perioden van grotere wateroverlast en droogte. Bij De Meelfabriek zijn we hier bewust van en hebben hier al op voorgesorteerd. Het gehele dak van de parkeergarage is voorzien van een waterretentiesysteem. Zo ligt onder de gehele tuin en omliggende delen een laag kratten waar al het regenwater in opgeslagen wordt. Als een enorme regenton wordt hierin het water bewaard, t.b.v. de planten in drogere tijden.
In de kratten ligt op steenwol een speciaal menggranulaat van bomenzand, voeding en lavasteentjes. Hierdoor trekt het water uit de bufferkratjes op tot aan de bovenzijde van het pakket en krijgt de hele tuin genoeg water om te groeien en te bloeien. Het krattensysteem vult door regenwater in de tuin maar ook door dat van de omliggende gebouwen. Bij een wateroverschot wordt er overgestort op de Singel, in droge tijden kan de tuin uit deze buffer putten. Een duurzaam systeem.
In de ondergrondse parkeergarage zijn er voorzieningen gemaakt voor een groot aantal laadpalen voor zowel bezoekers als bewoners. De bewoners kunnen direct bij koop van hun parkeerplek aangeven dat zij elektravoorziening willen hebben. Maar ook in een later stadium kunnen zij alsnog hiervoor kiezen. Dankzij de voorbereidingen in het werk met loze leidingen zal dit makkelijker te realiseren zijn en daarmee de overstap laagdrempelig maken.
Er wordt daarnaast rekening gehouden met de toekomstige energievraag in de garage door een systeem in te bouwen voor gelijkmatige verdeling. En natuurlijk is de energie die geleverd wordt ook altijd 100% duurzaam.
Als alternatief transportmiddel is er een elektrische boot beschikbaar op De Meelfabriek. Nu nog voor partijen in te huren, maar plannen zijn in ontwikkeling om elektrisch transport over water meer regulier in te gaan zetten voor de bezoekers van De Meelfabriek.
Zo’n 95 procent van alle woningen gebruikt aardgas voor verwarming, warm water en koken. De overheid wil dat alle huizen in 2050 van het gas af zijn. De Meelfabriek loopt hierop vooruit door niet enkel de nieuwbouwpanden aardgas-vrij te bouwen maar ook alle rijksmonumenten te voorzien van alternatieve energie. Het alternatief voor fossiele aardgas is duurzame energie. Elektrisch verwarmen is enkel een duurzaam alternatief voor fossiele aardgas als de elektriciteit ook duurzaam wordt opgewekt, daar staat De Meelfabriek voor in middels diverse maatregelen. Als we gas simpelweg gaan vervangen door stroom, leidt dat tot een enorme vraag naar elektriciteit. Daarom zorgen we tevens dat de panden efficiënt, met minder stroom gaan verwarmen.
Nu al zijn er fietsen te huur voor de ondernemers die even de stad in moeten en toeristen die de omgeving willen ontdekken. Met de te verwachten gasten van het hotel in combinatie met de prettige ligging van De Meelfabriek zal deze vraag alleen nog maar stijgen. Dit gezonde, handige en duurzame transportmiddel zal dan ook volop voorhanden zijn.
Duurzaamheid vertaalt zich ook naar de conceptuele invulling voor De Meelfabriek. Ondernemers met een duurzame filosofie hebben een pré en het is niet voor niets dat andersom deze bedrijven zich hier thuis voelen. Een veganistische lunchroom, verhuurder van elektrische transport, maar ook een naai-atelier als tegenhanger van de goedkope fast-fashion industrie en andere creatieve en innovatieve bedrijven zijn al gevestigd op het terrein. Daarnaast zijn we ervan overtuigd dat de ontwikkeling van lichaam en geest bijdraagt aan een duurzame levensstijl, daarom zal er volop ruimte zijn voor sport, wellness, kunst en cultuur.