Het karaktervolle Poortgebouw uit 1940 stond ooit op de nominatie voor sloop, maar is inmiddels een gewaardeerd rijksmonument. Het werd ontworpen door architect B. Buurman in de stijl van het Zakelijk Expressionisme, herkenbaar aan de strakke lijnen en functionele baksteenarchitectuur.

Oorspronkelijk deed het gebouw dienst als fietsenstalling en garage voor directie-auto’s. In recente jaren kreeg het een tijdelijk tweede leven als pop-up locatie voor creatieve ondernemers. Sommige daarvan, zoals Bizon Events en OWN Agency, zijn inmiddels elders op het terrein gevestigd.

Het Poortgebouw is volledig gerestaureerd aan de buitenzijde, waarbij de originele uitstraling behouden bleef. Het interieur was al niet meer origineel en is nu verbouwd tot ruimte aan de achterzijde voor bergingen voor de bewoners van het Meelpakhuis en voor transformatoren. In het voorste deel zijn voorlopig de uitvoerders en medewerkers van de bouw gehuisvest.

Bouwjaar: 1940 / transformatie: start 2024
Architect: B. Buurman / transformatiearchitect: Studio Akkerhuis Architects

Aan de overkant staat het Directiekantoor, eveneens gebouwd in 1940 en ontworpen door B. Buurman in de stijl van het Zakelijk Expressionisme. Hier waren de directiekamers, de administratie, het laboratorium én de proefbakkerijvan Meelfabriek De Sleutels gevestigd.

Op de tweede verdieping in het laboratorium werd het meel chemisch getest. In de bakkerij werden brood en cake proefgebakken om de kwaliteit van het meel te demonstreren. De medewerkers mochten de proefproducten aan het eind van de dag mee naar huis nemen, een geliefd extraatje (eerst gratis, later tegen kleine vergoeding).

Het gebouw is volledig gerestaureerd, met veel oog voor originele details: van de stalen draaideur tot de oude kluizen, trappartij, vloeren en lambriseringen. De sfeer van toen is nog steeds voelbaar. Nu hebben hier creatieve, duurzame en inspirerende bedrijven hun plek hebben gevonden.   

Aan de zijde van de Oosterkerkstraat prijkt een bijzondere gevelsteen met ‘De Oranjeboom’, afkomstig van een molen uit 1734. Die molen stond ooit aan de Zijlsingel en was eigendom van molenaar Jacob Koole, die na een blikseminslag in zijn molen samen met graanhandelaar Arie de Koster een nieuwe weg insloeg: de oprichting van een ‘Stoom-meelfabriek De Koster & Co.’  Daarmee begon het industriële avontuur dat zou uitgroeien tot meelfabriek de Sleutels– een naam die in de jaren ’20 officieel werd, maar onder Leidenaren al veel langer bekend was. De Leidse sleutels boven de voordeur herinneren nog altijd aan deze naam. De eerdere naam met verwijzing naar stoommachine was sinds de komst van stroom niet logisch meer.

Bouwjaar: 1940 / Opgeleverd 2018
Architect: W.C. Mulder / transformatiearchitect: Studio Akkerhuis Architects